Voor mediation gelden twee belangrijke uitgangspunten: vrijwilligheid en vertrouwelijkheid. De deelnemers stappen vrijwillig in het mediationproces en hebben daarmee de wil om er met behulp van mediation uit te komen. De vertrouwelijkheid wordt gewaarborgd doordat de deelnemers zich verbinden tot geheimhouding. Hier kan alleen van afgeweken worden bij unaniem besluit van alle betrokkenen bijvoorbeeld wanneer een uitkomst getoetst moet worden aan regelgeving. Tijdens het mediationtraject worden door partijen zoveel mogelijk kwesties, wensen en ideeën ingebracht en besproken.
Door gezamenlijk te werken aan een wederzijds aanvaardbare oplossing ontstaat er draagvlak voor een duurzame oplossing. De kans op naleving is vele malen groter dan wanneer deze door de rechter wordt afgedwongen. De uitkomst wordt in een vaststellingsovereenkomst vastgelegd. Andere voordelen van mediation zijn dat het snel en dus kosten beheersend werkt. Er is sprake van een informele procedure en een actieve rol van partijen die zelf de uitkomst bepalen en er ontstaat ruimte voor creatieve oplossingen.
De voordelen in vergelijk:
Werk neemt een belangrijke plaats in in ons leven. We verdienen ons geld met werken, we ontlenen status aan werk en we vinden er voldoening in. Ook ontstaan er sociale contacten op het werk. Niet zo vreemd dus, dat een conflict op het werk zoveel impact heeft. Een conflict geeft wantrouwen, onzekerheid, machteloosheid, boosheid en verdriet. Dat geldt voor allen die bij het conflict betrokken zijn; managers en medewerkers. Niet voor niets is een arbeidsconflict vaak de aanleiding voor een ziekmelding. Gevolg voor de organisatie is een verminderde productie en voor de conflicthebbers veel stress. Reden genoeg om een arbeidsconflict snel, liefst al in het beginstadium op te lossen. Niemand zit te wachten op juridische procedures die lang kunnen duren en waarvan de uitkomst vaak onzeker is.
De werkelijke kosten van een arbeidsconflict zijn niet altijd goed zichtbaar. Naast salariskosten en juridische kosten zijn er ook onzichtbare kostenfactoren. Een arbeidsconflict levert veel negatieve energie op, met negatieve uitstralingseffecten op andere delen van de organisatie.
De Wet Verbetering Poortwachter schrijft voor dat werkgever en werknemer inspanningsverplichtingen hebben om tot een goede re-integratie te komen. Dit betekent dat er ook bij uitval ten gevolge van een conflict inspanningen geleverd moeten worden om tot werkhervatting te komen. Wordt er niets aan de kwestie gedaan dan kunnen zowel werkgever als werknemer hier (financieel) op afgerekend worden.
In een mediationtraject faciliteert de mediator het proces om tot een oplossing te komen waarin beide partijen zich kunnen vinden. Niet de mediator, maar de partijen zelf bepalen uiteindelijk de oplossing voor het conflict. Daardoor zijn er meer creatieve oplossingen mogelijk dan in een juridische procedure.
Vaak is de uitkomst van een mediationtraject het onder heldere voorwaarden continueren van de arbeidsrelatie, maar ook kan een uitkomst zijn dat partijen op een goede manier afscheid van elkaar nemen.
